در پست قبلی مربوط به معرفی ماهواره‌های مکعبی، نگاهی اجمالی داشتیم به دسته خاصی از فضاپیماها و انها را به شما معرفی کردیم، این بار در این پست قصد بررسی تاریخچه ساخت و استفاده از کیوبست ها و اولین‌های این حوزه از تکنولوژی فضا را داریم، با ما همراه باشید.
*** آپدیت شده در تاریخ ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۲ ***
از سال ۱۹۹۹ دانشگاه پلی تکنیک کالیفرنیا و دانشگاه اسنفورد یک مفهوم جدید از فضاپیماهای بسیار کوچک با هدف کمک به دانشگاه‌های سراسر جهان در جهت فعال کردن دانشجویان و محققان علوم فضایی ارائه دادند. این اتفاق بعد از ان رخ داد که گروهی از استادان این دانشگاه‌ها دو مینی ماهواره با نام‌های TubSat-N و TubSat-N2 را در سال ۱۹۹۸ طراحی کردند، به دلیل اینکه برنامه خاصی برای توسعه این دسته از ماهواره ها تا ان سال وجود نداشت این دو دانشگاه قوانینی را در جهت بهبود ساخت فضاپیماهای این دسته خاص ایجاد کردند. هدف این بود که یک مفهوم دقیق ارائه شود تا دانشگاه‌ها سریعا یک ماموریت فضایی را برنامه ریزی و انجام دهند که در ان تمامی دانشجویان قادر به انجام پروژه های حوزه فناوری فضایی باشند. در ابتدا قرار نیبود این برنامه جهانی شود اما در سالهای بعد از این اتفاق، قوانین تدوین شده تبدیل به استاندارد جهانی برای ساخت کیوبست ها شد.
AAUSAT 1 اولین تاسواره‌ای بود که با این استاندارد ساخته و در سال ۲۰۰۳ با کمک راکت Rokot-KM به فضا پرتاب شد. و در مدار ۸۲۰ کیلومتری از سطح زمین قرار گرفت و قسمتی از ماموریت خود را با موفقیت انجام داد.
بعد از ماموریت تاسواره AAUSAT 1 ، ساخت و پرتاب این دسته از فضاپیماها سرعت گرفت به طوری امروزه در سراسر جهان در حال کار بر روی این نوع از فضاپیما هستند. این ماهواره ها اکثراّ برای قرار گیری در مدار LEO ، یعنی در ارتفاع ۴۰۰ کیلومتری طراحی شده اند.
کیوبست‌ها از قطعات الکترونیکی استاندارد مانند فرستنده‌ها، دریافت کننده‌ها، سنسورها و باطری‌های کوچک تشکیل شده‌اند. برای ارسال داده‌های جمع آوری شده توسط این ماهواره‌ها به زمین، از یک پرتاب‌کننده خاص استفاده می‌شود.
استفاده از کیوبست‌ها در تحقیقات علمی بسیار مفید است. این ماهواره‌ها می‌توانند از ارتفاعات مختلف در مدار زمین قرار گیرند و داده‌های مفیدی را در زمینه‌هایی مانند محیط زیست، هواشناسی و محاسبه موقعیت جغرافیایی جمع آوری کنند.
بعلاوه، کیوبست‌ها امکان برقراری ارتباط با سایر ماهواره‌ها و دستگاه‌های الکترونیکی را نیز فراهم می‌کنند. به همین دلیل، این ماهواره‌ها در عملیات نظامی و ارتباطات نظامی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در سالهای اخیر، کیوبست‌ها به دلیل قابلیت تکثیر و تولید آسان، به عنوان یک ابزار جدید در محیط کارآفرینی و صنعت فضایی شناخته شده‌اند. برخی شرکت‌های خصوصی در حال تولید این ماهواره‌ها برای ارائه خدمات مختلف هستند، از جمله بررسی منابع معدنی و زمین‌شناسی، تحقیقات مرتبط با باغ‌ها و کشاورزی، ارائه خدمات ارتباطی در مناطق دورافتاده و حتی برای ارائه اینترنت در محیط‌هایی که دسترسی به شبکه‌های ارتباطی سخت است.
همچنین، کیوبست‌ها به عنوان یک ابزار هوشمند برای مانیتورینگ و تصویربرداری از محیط زیست نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. در حال حاضر، کیوبست‌ها به عنوان یک ابزار مهم در تحقیقات فضایی و صنعت فضایی شناخته شده‌اند و انتظار می‌رود در سالهای آینده با توجه به پتانسیل بالای این ماهواره‌ها در مدار زمین، تولید و استفاده از آن‌ها به صورت گسترده‌تری ادامه یابد.
در سالهای اخیر استفاده از نانو ماهواره ها که کیوبست‌ها را نیز شامل می‌شوند، رشد روز افزونی داشته است و انتظار می‌رود که این روند ادامه دار باشد. در نمودار پایین میزان استفاده از این ماهواره‌ها در سالهای اخیر قابل مشاهده است.
با این حال، همانطور که در صنعت فضایی معمول است، ساخت و ارسال کیوبست‌ها نیازمند هزینه بالاست و این مسئله به عنوان یکی از محدودیت‌های استفاده از این ماهواره‌ها در نظر گرفته می‌شود. اما، با تلاش و تحقیقات بیشتر در زمینه فناوری‌های جدید، انتظار می‌رود که این ماهواره‌ها به عنوان یک ابزار مهم در تحقیقات علمی و صنعت فضایی در آینده مورد استفاده قرار گیرند.
در ایران نیز در سال ۹۶ مسابقه ملی مکعب ایرانی در راستای تشویق دانشجویان و محققان کشور برای حضور در این عرصه جدید فناوری فضایی برگزار شد، و تا تاریخ انتشار این مقاله مسابقه پایان یافته و مسئولان برگزاری مسابقه قرار است سه تاسواره برگزیده این مسابقه را عملیاتی کنند.
دیدگاهتان را بنویسید